Deprem, Türkiye’nin kaderine işlemiş bir gerçektir. Özellikle Yalova ve Marmara bölgesi gibi yüksek deprem riski taşıyan yerlerde bu tehlikenin gölgesinde yaşamak zorunluluk haline gelmiştir. Ancak, deprem gerçeğini yaşamak başka, bu gerçeğe karşı önlem almak ve halkın hayatını korumak bambaşka bir sorumluluktur. Bugün, başta belediyeler olmak üzere birçok yerel yönetim ve devlet kurumu, bu sorumlulukları yerine getirmekte ne yazık ki sınıfta kalıyor. Özellikle deprem master planı gibi hayati öneme sahip hazırlıkların eksikliği, tehlikenin boyutunu katlayarak arttırıyor.
GSM Operatörleri ve Deprem İletişiminde Yetersizlik
Deprem sonrası iletişim, hayatta kalma ihtimalini belirleyen en kritik unsurlardan biridir. 6 Şubat 2023’te yaşanan Kahramanmaraş merkezli depremler, bu konuda ülkemizdeki GSM operatörlerinin büyük bir başarısızlığa imza attığını acı bir şekilde gözler önüne sermiştir. Yıkılan binaların tepesine yerleştirilen baz istasyonları, deprem anında ve sonrasında iletişimi sağlamak bir yana, aksine tamamen kesintiye uğrattı. Oysa, yıllardır büyük bütçelerle yapılan reklamlarda, GSM operatörleri her türlü koşulda çalışabilecek teknolojilerle donatıldıklarını iddia ediyorlardı. Ancak gerçek hayatta bunun tam tersi yaşandı.
Deprem anında insanların acil yardıma ulaşması, ailelerine haber vermesi ve kriz yönetimi yapabilmesi için iletişim altyapısının hayati olduğu aşikardır. Ancak baz istasyonlarının yüksek binaların tepesine yerleştirilmesi, bu binaların yıkılması halinde tüm iletişim ağının devre dışı kalacağı gerçeğini göz ardı etmektedir. Bu, büyük bir ihmal ve mühendislik hatasıdır. GSM operatörlerinin, yerel yönetimlerle iş birliği yaparak baz istasyonlarını binalardan bağımsız, daha güvenli ve sağlam altyapılara taşıması gerekmektedir. Ancak şu ana kadar bu yönde ne bir çaba, ne de ciddi bir adım atılmıştır.
Deprem Gerçeği: Yalova ve Marmara’nın Bilimsel Deprem Riski
Marmara Bölgesi, aktif bir fay hattı üzerinde yer almakta olup, özellikle Yalova şehri büyük bir deprem riskine sahiptir. Bilimsel çalışmalar, Marmara Denizi’nde yer alan Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın İstanbul’a ve Yalova’ya oldukça yakın olduğunu, bu fay hattı boyunca meydana gelecek bir depremin 7 ve üzeri büyüklükte olabileceğini defalarca göstermiştir. 17 Ağustos 1999 depremi bu riskin ne denli büyük olduğunu tüm ülkeye hatırlattı. Ancak aradan geçen yıllar içinde şehirleşme hızla artmış, ancak depremle ilgili alınması gereken önlemler ve master planlar büyük ölçüde ihmal edilmiştir.
Depremin bilimsel arka planı dikkate alındığında, Yalova için riskler çok net bir şekilde ortadadır:
- Yüksek sismik aktivite: Marmara Denizi’nde yer alan fay hattı üzerindeki stres birikimi, önümüzdeki yıllarda bir büyük depremi neredeyse kaçınılmaz hale getirmektedir.
- Kıyıya yakınlık: Yalova’nın Marmara Denizi kıyısındaki konumu, depremlerle beraber tsunamiyi de potansiyel bir tehdit olarak öne çıkarıyor.
- Zeminin zayıflığı: Şehrin bazı bölgeleri, yumuşak toprak ve dolgu zemin üzerine kurulmuş olup, deprem anında zemin sıvılaşması gibi risklerle karşı karşıyadır.
Bu gerçekler ışığında Yalova gibi bir şehrin, olası bir depreme karşı acilen bir master plan geliştirmesi gerekmektedir. Peki, yerel yönetimler bu konuda neler yapmıştır?
Yalova ve Marmara Bölgesinde Deprem Master Planı Eksikliği
Deprem master planı, şehirlerin depreme dayanıklılığını artırmak, afet sonrası kurtarma operasyonlarını hızlandırmak ve can kayıplarını en aza indirmek için olmazsa olmaz bir plandır. Bu plana, binaların depreme dayanıklılığı, altyapı sistemlerinin korunması, acil durum yönetim merkezlerinin kurulması, halkın eğitimi gibi birçok unsur dâhil edilmelidir. Ancak Yalova’da ve genel olarak Marmara Bölgesi’nde bu konuda somut bir adım atılmadığı gözlemlenmektedir. Deprem, yerel yöneticilerin planlarının gündeminde ne kadar yer alıyor? Görünüşe göre, sadece felaketin hemen ardından kısa bir süreliğine.
17 Ağustos 1999 depreminin ardından birçok şehirde olduğu gibi Yalova’da da kısa süreli bir deprem bilinci oluşmuş, binaların yeniden inşasında daha dikkatli olunmaya çalışılmıştır. Ancak bu bilinç ve tedbirler hızla unutulmuş, özellikle son yıllarda plansız ve kontrolsüz yapılaşma yeniden artış göstermiştir. Olası bir depreme hazırlık için gerekli olan altyapı yatırımları, belediyelerin gündeminde yer almamaktadır. Hâlbuki olası bir depremin ardından bir şehrin tamamen yıkılmasının ardından yapılacak hiçbir şey, o an için kaybedilen canları geri getiremez.
Şehir Planlamasında Alınması Gereken Tedbirler
Yalova ve Marmara’daki deprem riski dikkate alındığında, yapılması gereken birçok önemli adım vardır:
- Depreme Dayanıklı Yapılaşma: Mevcut binaların acilen gözden geçirilmesi ve depreme dayanıklı hale getirilmesi gerekmektedir. Eski binaların güçlendirilmesi, riskli yapıların yıkılması ve yerine daha sağlam binalar inşa edilmesi birinci öncelik olmalıdır.
- Baz İstasyonlarının Güvenliği: GSM operatörleri ile iş birliği yapılarak, baz istasyonlarının binalardan bağımsız bir şekilde güvenli alanlara taşınması gerekmektedir. Yerel yönetimler bu konuda öncü rol oynamalı ve iletişim altyapısının depreme dayanıklı hale getirilmesini sağlamalıdır.
- Erken Uyarı Sistemleri: Marmara Bölgesi’ne özel bir erken uyarı sistemi kurulmalı, halk depreme karşı nasıl önlem alacağı konusunda düzenli olarak eğitilmelidir. Japonya gibi ülkelerde bu sistemlerin etkili olduğu kanıtlanmıştır.
- Acil Durum Yönetim Merkezleri: Şehirde birden fazla noktada, deprem anında acil toplanma alanları ve kriz yönetim merkezleri kurulmalıdır. Bu merkezler, hem iletişim ağlarının sürekliliğini sağlamak hem de kurtarma operasyonlarını koordine etmek açısından hayati öneme sahiptir.
- Halkın Bilinçlendirilmesi: Deprem bilincini diri tutmak için halk eğitilmeli, okullarda ve kamusal alanlarda düzenli tatbikatlar yapılmalıdır. Bu konuda Mahalli Afet Gönüllüleri Derneği (MAGDER) gibi STK’ların çabaları desteklenmeli, devlet kurumları bu çalışmaları genişletmelidir.
Atılması Gereken Adımlar
Yalova ve Marmara Bölgesi için deprem riski, ertelenemez ve ihmal edilemez bir gerçekliktir. 6 Şubat 2023’te yaşanan büyük depremler, Türkiye’nin depreme karşı hazırlıksız olduğunu bir kez daha göstermiştir. Şehirlerin yerle bir olmasından sonra harekete geçmek yerine, önceden alınacak önlemlerle bu yıkımın önüne geçmek mümkündür. Ancak bunun için yerel yönetimlerin sorumluluk alması ve deprem master planı hazırlayarak harekete geçmesi şarttır. GSM operatörlerinin ve diğer kritik altyapı sağlayıcılarının sorumluluklarını yerine getirmesi, iletişim ağlarının güvence altına alınması ve şehrin depreme dayanıklı hale getirilmesi, gelecekte yaşanacak olası bir felaketi engellemek için atılması gereken adımlardır. Yalova, Türkiye’nin deprem gerçeğiyle yüzleşmeli ve artık bir an önce harekete geçmelidir.
Bu haberin tüm hakları Yalova Güncel Haber’e aittir.
